Op 11 juli 2025 zijn in Noordrijn-Westfalen, aanvullend op de bestaande beperkingszone, nieuwe bufferzones ingesteld volgens de EU-regelgeving. In de districten Olpe, Siegen-Wittgenstein en Hochsauerlandkreis zijn strengere algemene maatregelen genomen om dierziekten te bestrijden. Binnen deze zogeheten bufferzone (beperkingszone I) wordt de jacht geïntensiveerd om de populatie wilde zwijnen te verminderen en het risico op verspreiding naar schone gebieden te verkleinen.

Ter bestrijding van Afrikaanse varkenspest werken de veterinaire diensten van Olpe, Siegen-Wittgenstein en Hochsauerlandkreis samen met het Landesbetrieb der Dierziektebestrijders (LaTiKo) en het Ministerie van Landbouw en Consumentenbescherming. Zij hebben gezamenlijk het risicogebied opnieuw gedefinieerd op basis van Europese richtlijnen.

10 kilometerzone

Rondom de besmette kern (beperkingszone II) is nu een bufferzone van tien kilometer vastgelegd. Deze opdeling in twee beperkingszones volgt een eis van de Europese Commissie, zodat maatregelen gericht en effectief kunnen worden toegepast. In beperkingszone II is jagen verboden, al mogen bezoekers het bos betreden mits zij op de paden blijven en honden altijd aangelijnd zijn. Deze regels gelden ook voor landbouwactiviteiten. Het houden van varkens in de buitenlucht of uitloop is verboden, al blijven er ontheffingen mogelijk voor het verplaatsen van varkens.

Bufferzone

Binnen de bufferzone wordt de jacht geïntensiveerd om het aantal wilde zwijnen verder terug te dringen, waarmee de kans op besmetting en verspreiding richting andere gebieden afneemt. Varkenshouderijen in deze zone moeten zich houden aan striktere bioveiligheidsmaatregelen en beperkingen op diertransporten. Bezoek aan bossen blijft mogelijk in verboden zone I, mits men op de paden blijft en honden aangelijnd zijn.

Volgens het Animal Disease Information System (TSIS) zijn sinds juni tot nu toe 26 dode wilde zwijnen in de districten Olpe en Siegen-Wittgenstein positief getest op Afrikaanse varkenspest door de verantwoordelijke autoriteiten.

Alle maatregelen zijn bedoeld om verstoring en verspreiding van wilde zwijnen en de overdracht van de ziekteverwekker via voer te voorkomen. Tot 8 juli waren bijna 900 wilde zwijnen die door jagers in Noordrijn-Westfalen werden bejaagd sinds juni al negatief getest op Afrikaanse varkenspest.

Alle huidige maatregelen zijn erop gericht verdere verspreiding van wilde zwijnen én overdracht van het virus via voer te voorkomen.

De Kamer heeft een wetsvoorstel van CD&V goedgekeurd, ondanks tegenstand van politie, natuurinspectie en oppositie. Volgens CD&V-Kamerlid Steven Matheï is de maatregel bedoeld om de groeiende overlast van everzwijnen, vooral in Limburg, efficiënter aan te pakken.

Everzwijnen veroorzaken schade aan landbouwgrond, tuinen en zorgen voor verkeersongevallen, ook in stedelijke gebieden.

Hubertus Vereniging Vlaanderen, de organisatie die de Vlaamse jagers vertegenwoordigt, pleit al jaren voor het toelaten van nachtkijkers en geluidsdempers en reageert dus tevreden. “Met voldoende bewijsmateriaal kon HVV de negatieve perceptie en de ongegronde achterdocht ontkrachten en overtuigde HVV de federale beleidsmakers van de meerwaarde van deze hulpmiddelen”, aldus voorzitter Rudi Van Decraen

Er zijn wel zorgen over mogelijk misbruik van geluiddempers bij de jacht op andere diersoorten.

Tijdens het tweeminutendebat over Natuur op donderdag 3 juli zijn twee moties ingediend die direct betrekking hebben op jacht en faunabeheer. Beide moties zijn door een meerderheid in de Tweede Kamer aangenomen.

De Tweede Kamer wil dat staatssecretaris Rummenie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur eerst een uitgebreide externe, onafhankelijke evaluatie laat uitvoeren van het huidige stelsel van jacht en faunabeheer laat uitvoeren, alvorens hij een stelselwijziging gaat uitwerken. Dat staat is een motie van de Partij voor de Dieren en de PVV die op donderdag 3 juli werd aangenomen.

De indieners van de motie merken op dat er signalen zijn dat de regels over jacht en faunabeheer onvoldoende bijdragen aan het beschermen van dierenwelzijn en het voorkomen van achteruitgang van soorten. Het gaat slecht met vogelsoorten op de wildlijst zoals de fazant, wilde eend en houtduif, maar ook met konijnen en hazen. Het was voor de voorganger van Rummenie reden om de jacht op deze twee laatste soorten goeddeels op te schorten.

Rummenie meldde aan de Tweede Kamer dat hij plannen heeft om een stelselwijziging door te voeren. De Partij voor de Dieren en PVV denken dat dit verdere schadelijke effecten kan hebben, wanneer dat gebeurt zonder dat vooraf een evaluatie van het bestaande stelsel wordt gemaakt, inclusief de financiële structuur en praktische uitvoerbaarheid. Ze willen dat de staatssecretaris geen onomkeerbare stappen neemt ten aanzien van het stelsel van jacht, faunabeheer en schadebestrijding tot dat de evaluatie is uitgevoerd en de resultaten daarvan bij de stelselwijziging zijn betrokken.

De 2e motie van de Kamerleden Veltman en Michon-Derkzen, hierin wordt de regering verzocht om structureel te voorzien in adequaat toezicht door groene BOA’s. Dit is een krachtig signaal. De Jagersverenigingen pleiten al jaren voor structurele versterking van het toezicht in het buitengebied, met voldoende inzet en middelen voor groene BOA’s. Deze motie betekent concreet dat het ministerie geld moet vrijmaken om toezicht op langere termijn te versterken. Het gaat hierbij om middelen uit het bestaande natuur- en agrarisch natuurbeheerbudget. Verwacht wordt dat er meer capaciteit komt, betere inzetbaarheid en meer continuïteit in het toezicht.

bron: Tweede Kamer, 03/07/2025

Beste jagers,

Naar aanleiding van signalen met betrekking tot PFAS in vlees van vrij wild (zie ook onderstaande bronvermeldingen) willen wij graag jagers informeren over de risico’s van PFAS in vrij wild, en met name in wilde zwijnen.

Belangrijk daarbij is vooral de hoge gehaltes van PFAS in levers van wilde zwijnen. In Nederland wordt orgaanvlees van grof wild niet commercieel aangeboden (BuRO, 2024). Wel zou het door jagers en hun familie/vriendenkring en/of huisdieren geconsumeerd kunnen worden.

Het advies is om orgaanvlees van wilde zwijnen niet te consumeren (of te verkopen, ook niet voor diervoeder). Het slachtafval dient zoveel mogelijk afgevoerd te worden via de restafvalbak (bij commerciële activiteiten en grote hoeveelheden afvoer via Rendac cat 2) en niet achter te worden gelaten in het milieu.

PFAS-gehaltes in spiervlees van wild zwijn zijn lager, maar ook in spiervlees worden overschrijdingen van de ML gezien (BfR, 2021).

Dat betekent dat bij frequent consumeren van vlees van wilde zwijnen er een significante hoeveelheid PFAS ingenomen kan worden. Frequente consumptie wordt dan ook afgeraden.

Tevens is er bij een Duits onderzoek naar voren gekomen dat er een relatie is met het landgebruik en het voorkomen van PFAS: Jachtgebieden in de nabijheid van vliegvelden, militaire terreinen, brandweeroefenterreinen, afvalverwerkingsbedrijven, en papier/kartonfabrieken hebben een verhoogd risico op PFAS.

Bronvermelding

• BfR, 2024. The consumption of wild boar liver contributes to a high intake of PFAS. Opinion 036/2024.

Beschikbaar via: htps://www.bfr.bund.de/cm/349/the-consumpon-of-wild-boar-liver-contributes-to-a-high-intake-of-pfas.pdf. BrR, 2021.

• PFAS in Lebensmiteln: BfR bestägt kritische Exposition gegenüber Industrie-chemikalien. Stellungnahme Nr. 020/2021. Beschikbaar via: htps://www.bfr.bund.de/cm/343/pfas-inlebensmiteln-bfr-bestaegt-krische-exposition-gegenueber-industriechemikalien.pdf

• BuRO, 2024. Advies van BuRO over de risicobeoordeling roodvlees- en grofwildketen.

Beschikbaar via: htps://www.nvwa.nl/documenten/dier/dierenwelzijn/welzijn/risicobeoordelingen/advies-van-buro-over-de-risicobeoordeling-roodvlees-en-grofwildketen.

• Tavaloni et al., 2023. Brominated flame retardants (PBDEs and HBCDs) and perfluoroalkyl substances (PFASs) in wild boars (Sus scrofa) from Central Italy. Sci Total Environ., 2023 Feb 1;858(Pt 1):159745.

Beschikbaar via: htps://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36349633/

Szczepan Mikolajczyk (National Veterinary Research Institute, PL) Game meat as a source of PFAS for Polish consumers

Beschikbaar via: Perfluoroalkyl substances in the meat of Polish farm animals and game – Occurrence, profiles and dietary intake – PubMed

Rafael H. Mateus-Vargas (University of Göttingen, GE) Influence of land use on the occurrence of per- and polyfluoroalkyl substances (PFAS) in wild boar livers in Brandenburg, Germany

(PDF) Per- and polyfluoroalkyl substances in livers of wild boar (Sus scrofa) in Germany: analysis of official monitoring data in relation to local land use characteristics

Team Voedselveiligheid Vleesketens

Afdeling Toezichtontwikkeling & Innovatie

Directie Slachttoezicht

Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit

Catharijnesingel 59 | 3511 GG | Utrecht

Postbus 43006 | 3540 AA | Utrecht

In juni 2025 heeft het Europese Hof van Justitie een belangrijke uitspraak gedaan over het beheer van wolven in Europa. De kern van de uitspraak is dat het aantal wolven (de populatie) in een land het belangrijkste criterium is om te bepalen of de soort een “gunstige staat van instandhouding” heeft bereikt. Daarbij mag ook gekeken worden naar wolvenpopulaties in buurlanden, zelfs als die buiten de EU liggen.

Belangrijkste punten voor heel Europa

Populatie als maatstaf: De grootte en gezondheid van de wolvenpopulatie in elk Europees land staan centraal bij het bepalen van de beschermingsstatus.
Geen verplichte aanwezigheid in alle gebieden: Het is niet nodig dat wolven in alle geschikte leefgebieden voorkomen om als “gunstig” te gelden.
Meer ruimte voor beheer: Door de beschermingsstatus van de wolf aan te passen (van streng beschermd naar beschermd), krijgen landen meer mogelijkheden om de populatie actief te beheren, bijvoorbeeld via gereguleerde jacht.
Grensoverschrijdende aanpak: Landen mogen bij hun beoordeling rekening houden met wolven in aangrenzende landen, wat samenwerking bevordert.
Rapportageplicht: EU-lidstaten moeten elke zes jaar rapporteren over de staat van instandhouding van beschermde soorten, waaronder de wolf.

Gevolgen

Deze uitspraak betekent dat Europese landen hun wolvenbeheer meer kunnen afstemmen op de werkelijke situatie ter plaatse en op samenwerking met buurlanden. Het biedt ruimte voor een realistischer en flexibeler beleid, afgestemd op de actuele populatieontwikkelingen en lokale omstandigheden.

Kortom: Het Europese Hof van Justitie geeft landen meer vrijheid en verantwoordelijkheid om het wolvenbeheer aan te passen aan de feitelijke situatie, met als doel een evenwichtige bescherming en beheer van de soort in heel Europa.

De provincies hebben in schadejaar 2024 ruim 74,5 miljoen euro uitgekeerd aan tegemoetkomingen in faunaschade. Dat is ruim 32% meer dan in 2023. Het schadejaar 2024 liep van 1 november 2023 tot en met 31 oktober 2024. De meeste schade werd veroorzaakt door ganzen aan grasland. De grootste schadebedragen werden uitbetaald in de provincies Noord-Holland, Friesland en Zuid-Holland.

Faunaschade is schade die is veroorzaakt door beschermde diersoorten aan landbouwgewassen of landbouwhuisdieren. Voorbeelden daarvan zijn ganzen die gras opvreten en mezen die in peren pikken. Ook als schapen worden gedood of verwond door wolven, is er sprake van faunaschade. Grondgebruikers en dierhouders komen in veel gevallen in aanmerking voor een tegemoetkoming in die schade. BIJ12 verleent die tegemoetkomingen namens de provincies.

De afgelopen jaren is het schadebedrag sterk toegenomen. Belangrijke verklaringen daarvoor zijn onder andere meer aanvragen, hogere gewasprijzen, meer beperkingen rondom bestrijding en meer schade aan landbouwhuisdieren door wolven.

Grondgebruikers en dierhouders vragen vaker tegemoetkomingen aan. Dat komt bijvoorbeeld doordat provincies voor meer diersoorten tegemoetkomingen verlenen, omdat deze diersoorten niet meer bestreden mogen worden. Het aantal tegemoetkomingsaanvragen in faunaschade steeg van 8.448 in schadejaar 2023 naar 10.484 in schadejaar 2024, een stijging van ruim 24%.

Door inflatie en marktontwikkeling zijn de prijzen van gewassen de afgelopen jaren gestegen. Dat geldt met name voor de prijzen van gras. Daarnaast is er een toename van de schadeoppervlakte en het getaxeerd gewasverlies. Voor schade aan gras werd het afgelopen jaar bijna 50 miljoen euro aan tegemoetkomingen verleend, ten opzichte van ruim 43 miljoen euro in schadejaar 2023.

Grondgebruikers hebben ook minder mogelijkheden om hun gewassen te beschermen tegen faunaschade. Dat komt door het vervallen van landelijke vrijstellingen in sommige provincies, waardoor bepaalde diersoorten niet meer bestreden mogen worden. Deze provincies verstrekken daarom tegemoetkomingen voor schade die is veroorzaakt door die diersoorten.

In schadejaar 2024 werden er 758 tegemoetkomingen in wolvenschade verleend, ten opzichte van 433 in schadejaar 2023. Ook het schadebedrag is flink toegenomen: in 2024 werd 876.092 euro uitbetaald, tegenover 367.542 euro een jaar eerder. De meeste veeschade werd uitgekeerd in de provincies Gelderland, Friesland en Drenthe.

bron: BIJ12, 23/06/2025