De rechtbank Gelderland heeft geoordeeld dat de bezwaren van dierenorganisaties tegen het door de provincie Gelderland verleende afschotvergunning voor een specifieke wolf gegrond zijn. De provincie heeft onvoldoende aangetoond dat het doden van deze wolf noodzakelijk is en dat er geen geschikte alternatieven beschikbaar zijn. Daarnaast is niet onderbouwd wat de impact van het doden van deze wolf zou zijn op de instandhouding van de wolvenpopulatie. Ook is onvoldoende gewaarborgd dat daadwerkelijk alleen de betreffende wolf wordt gedood.

De zaak betreft een vergunning voor het afschieten van één specifieke wolf in de omgeving van Barneveld, nadat daar in korte tijd twintig aanvallen op schapen plaatsvonden. DNA-onderzoek wees uit dat deze wolf verantwoordelijk was voor ten minste acht van deze aanvallen, ondanks de aanwezigheid van hoge hekken met stroomdraad. Twee dierenorganisaties dienden bezwaar in tegen de vergunning en vroegen de rechtbank om een voorlopige maatregel, zodat de wolf niet gedood zou worden voordat op hun bezwaar is beslist.

De wolf is een beschermde diersoort. De provincie dient bij het nemen van een besluit tot afschot te voldoen aan wettelijke eisen, waaronder het onderzoeken van alternatieven. De provincie heeft alternatieven slechts op papier beoordeeld en niet in de praktijk getest. De rechtbank acht dit onvoldoende. In landen als Zweden en de Verenigde Staten worden bijvoorbeeld flapperlinten succesvol ingezet om wolven te weren, ook na eerdere aanvallen over wolfwerende hekken.

Verder heeft de provincie niet onderbouwd wat de gevolgen van het doden van deze wolf zijn voor de staat van instandhouding van de populatie, die momenteel als ongunstig wordt beschouwd. Het enkele feit dat de populatie groeit, is volgens de rechtbank onvoldoende. Ook is het risico dat een verkeerde wolf wordt gedood niet voldoende weggenomen. Het zenderen van wolven zou hier mogelijk een oplossing kunnen bieden.

De rechtbank verwacht dat de verleende toestemming in bezwaar niet in stand zal blijven. Daarom is het besluit van de provincie geschorst totdat op de bezwaarschriften is beslist. Dit betekent dat de betreffende wolf voorlopig niet mag worden afgeschoten.

Bron: Rechtbank Gelderland, 02-10-2025.

Provincie Gelderland wil dat burgemeesters meer mogelijkheden krijgen om in te grijpen bij incidenten met wolven. Het provinciebestuur stuurt hierover een brief naar de minister van Justitie en Veiligheid, de heer Van Oosten.

Gelderland ondersteunt met de brief de oproep van burgemeesters van 22 gemeenten in Noordoost Gelderland, die vorige week vroegen om extra bevoegdheden om in te kunnen grijpen bij gevaar.

Handelingsperspectief

Burgemeesters kunnen in het kader van orde en veiligheid gebruikmaken van een noodbevoegdheid om in te grijpen als acuut gevaar dreigt. Hier wordt terughoudend mee omgegaan. Toen een burgemeester in het Drentse Waspe van deze bevoegdheid gebruik maakte om een wolf die een schapenhouder had aangevallen te laten doden, ontstond er veel commotie. Onduidelijkheid over bevoegdheden en kaders beperkt de slagkracht van burgemeesters in de toepassing van de noodbevoegdheid.

Ook provincies kunnen niet snel ingrijpen in gevaarlijke situaties. Via de omgevingswet kunnen vergunningen worden verleend om wolven te verstoren, te conditioneren of desnoods te doden, maar dit zijn langdurige trajecten.
Brief burgemeesters

Vorige week riepen de burgemeesters van 22 gemeenten van het Districtelijk Veiligheidsoverleg Noordoost Gelderland op om hun bevoegdheden uit te breiden, of om te verduidelijken hoe en wanneer deze mogen worden ingezet.

Ganzentaxi

De schade door ganzen vormt een grote kostenpost voor zowel boeren als de natuur – een schade van enkele miljoenen per jaar. Dit komt mede doordat de populatie grauwe ganzen al jaren ruim boven de afgesproken doelstand zit: 60.000 in plaats van de gewenste 30.000. Provinciale Staten van Gelderland besloten daarom vorig jaar de populatie voor 2028 terug te brengen naar het gewenste niveau.

De dode dieren worden met een speciale taxi direct naar de vleesverwerker gebracht.
De inzet van de ganzentaxi is een pilotproject. Jagers melden hun jacht vooraf via WhatsApp. Een koelbus haalt vervolgens de dode ganzen op verschillende adressen op en brengt ze naar de poelier. Dit initiatief van jagers en poeliers zorgt ervoor dat het wild niet verloren gaat, maar op het bord terechtkomt van mensen die bewust willen eten. Tot nu toe bleven jagers vaak met geschoten ganzen zitten.

Provinciale subsidie

Gelderland stelt voor het ganzentaxi-project dit seizoen een subsidie van 49.000 euro beschikbaar. Met het stimuleren van wildconsumptie hoopt de provincie niet alleen verspilling tegen te gaan, maar ook draagvlak te creëren voor populatiebeheer.

Edelherten Oostvaardersplassen

De provincie Flevoland heeft na de uitspraak van de Raad van State toestemming om edelherten in de Oostvaardersplassen voorlopig af te schieten .
Dit na een recente uitspraak van de Raad van State in een kort geding, aangespannen door de Stichting Aanpak Misstanden Natuurbeheer .
Op dit moment zijn er ruim 750 edelherten in de Oostvaardersplassen. Flevoland wil de populatie terugbrengen tot maximaal vijfhonderd dieren. Omdat het afschieten op 1 augustus zou worden hervat, had de stichting een spoedzaak aangespannen om dit te laten verbieden.
De provincie Flevoland mag de dieren voorlopig laten afschieten, mits Staatsbosbeheer de genetische diversiteit van de roedel in de gaten houdt en indien nodig mannelijke herten bijplaatst om inteelt en afwijkingen te voorkomen.

Het Nederlandse natuurbeleid is opnieuw onderwerp van juridische herziening. De rechtbank in Den Haag heeft geoordeeld dat de staat onterecht nalaat de Veluwe aan te wijzen als Natura 2000-gebied specifiek voor de wolf. Deze uitspraak dwingt het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur tot een heroverweging van zijn voorzichtige benadering ten aanzien van terugkerende diersoorten.

De zaak was aangespannen door Stichting De Faunabescherming tegen staatssecretaris Jean Rummenie (BBB), die pas tien jaar na de vestiging van een soort bereid is tot Natura 2000-aanwijzing over te gaan. In het geval van de wolf, die zich sinds 2018 aantoonbaar voortplant op de Veluwe, zou dat pas in 2029 zijn. De rechter oordeelde echter dat dit uitstel ecologisch noch juridisch te onderbouwen is. De aanwezigheid van meerdere stabiele roedels rechtvaardigt een directe aanwijzing.

Veluwe wordt juridisch prioriteitsgebied

De Veluwe is al langer aangemerkt als Natura 2000-gebied voor diverse habitats en soorten. Met de toevoeging van de wolf verandert de juridische status van het gebied wezenlijk. Nieuwe of aangepaste beheerdoelen zijn noodzakelijk, waarin het voortplantingssucces en welzijn van de wolf centraal moeten staan. Daaruit volgen concrete maatregelen, waaronder:

• Bescherming van voortplantingsplaatsen tegen verstoring, bijvoorbeeld door het afsluiten van wandelroutes;
• Zorg voor voldoende prooidieren zoals reeën en wilde zwijnen;
• Verkeersmaatregelen zoals wildrasters en ecoducten om verkeersslachtoffers te voorkomen.

Ruimtelijke ontwikkelingen zoals woningbouw, infrastructuur of toerisme moeten voortaan worden getoetst op hun mogelijke impact op het leefgebied van de wolf. Projecten die ‘significant negatieve gevolgen’ kunnen hebben, mogen enkel doorgaan na een gedegen ecologische beoordeling en onder zeer strikte voorwaarden. Deze juridische eisen doen denken aan het stikstofdossier, dat in de afgelopen jaren al heeft geleid tot langdurige procedures en vertragingen.

Nieuwe bron van conflict

De wolf vormt zowel juridisch als maatschappelijk een nieuw spanningsveld tussen overheid, natuurbeschermers en burgers. Bestuurders, projectontwikkelaars en terreinbeheerders staan aan de vooravond van jarenlange juridische discussies en maatschappelijke onrust.

Gevolgen voor andere regio’s

Volgens Arie Trouwborst, hoogleraar natuurbeschermingsrecht aan Tilburg University, heeft de uitspraak bredere implicaties. Ook andere regio’s waar de wolf zich inmiddels heeft gevestigd – zoals het Drents-Friese Wold en de Utrechtse Heuvelrug – kunnen in de nabije toekomst te maken krijgen met vergelijkbare verplichtingen en juridische procedures.

De rechter oordeelt dat de bezwaren van de dierenorganisaties tegen de door de provincie Gelderland afgegeven vergunning om één specifieke wolf te doden geen redelijke kans van slagen hebben. Volgens de voorzieningenrechter heeft de provincie voldoende aannemelijk gemaakt welke wolf op Nationaal Park De Hoge Veluwe voor problemen zorgt en dat het noodzakelijk is om deze wolf af te schieten vanwege de openbare veiligheid. Volgens de rechter zijn er ook geen minder verstrekkende alternatieven om toekomstige veiligheidsincidenten met deze wolf te voorkomen.

De zaak gaat over een door de provincie verleende omgevingsvergunning voor het doden van één specifieke wolf die zich op het Nationaal Park de Hoge Veluwe begeeft. De provincie verleende deze vergunning naar aanleiding van een bijtincident met een hardloopster op 13 april. Onderzoek wees volgens de provincie uit dat deze wolf bij meerdere incidenten betrokken zou zijn geweest.

Drie organisaties die opkomen voor de belangen van dieren hebben bij de provincie bezwaar gemaakt tegen de verleende vergunning. In deze zaak wilden de dierenorganisaties via een tijdelijke maatregel voorkomen dat de wolf wordt gedood voordat de provincie op hun bezwaar heeft beslist. De rechter oordeelt dat de bezwaren van organisaties in de bezwaarprocedure bij de provincie geen redelijke kans van slagen hebben.

Volgens de rechter heeft de provincie voldoende aannemelijk gemaakt dat de betreffende wolf op basis van uiterlijke kenmerken te onderscheiden is van de andere roedelgenoten en dat er een noodzaak bestaat om tot afschot van specifiek deze wolf over te gaan vanwege de openbare veiligheid. Ook oordeelt de rechter dat er geen goede alternatieven zijn om toekomstige incidenten met deze wolf te voorkomen.

Wel merkt de rechter op dat het probleemgedrag van wolven vaak voortkomt uit menselijk handelen. Met meer preventieve maatregelen is probleemgedrag mogelijk te voorkomen. Maar dat helpt nu niet meer voor deze wolf omdat het probleemgedrag er eenmaal is. Voor de toekomst roepen de dierenorganisaties de provincie en de beheerder van Nationaal Park De Hoge Veluwe terecht op om meer maatregelen te nemen en strenger op te treden tegen het voeren en lokken van wolven.

De dierenorganisaties hebben ook terecht aangevoerd dat de staat van instandhouding van de wolf in Nederland niet gunstig is. De provincie moet beter gaan motiveren in de nog te nemen beslissing op bezwaar waarom deze wolf toch afgeschoten kan worden. De rechter verwacht dat dit lukt. Het gaat namelijk om één specifieke wolf. Het is op basis van een rapport voldoende aannemelijk dat het afschieten van deze ene wolf geen negatieve gevolgen heeft voor de toekomst van de wolvenpopulatie. De rechter wijst daarom de verzoeken van de dierenorganisaties tot het verbieden van het doden van de wolf af.

Meer informatie is te vinden in de uitspraak van de rechtbank Gelderland.

De provincie Gelderland heeft besloten een vergunning af te geven voor het afschieten van een zogenoemde ‘probleemwolf’. Dit dier beet op zondag 13 april een hardloopster op de Veluwe.

De Faunabeheereenheid Gelderland heeft nu toestemming gekregen om de wolf te doden teneinde verdere risico’s voor de openbare veiligheid te voorkomen, aldus de provincie.

Na het incident verklaarde een wolvendeskundige dat ingrijpen noodzakelijk is wanneer een wolf bovenmatige interesse in mensen toont. Hij benadrukte echter dat afschieten de laatste optie zou moeten zijn. Hij adviseerde om de wolf te verdoven en te voorzien van een zender, zodat het gedrag van het dier nauwkeurig kan worden gemonitord. Getuigen meldden dat zij de ‘probleemwolf’ van zeer dichtbij hadden gezien.

Een wandelaar die de hardloopster na het incident te hulp schoot, merkte op dat het voorval plaatsvond in een druk bezocht gebied nabij het bezoekerscentrum. Hij voegde eraan toe: „Het was ongelooflijk druk, er waren veel mensen in het bos.”
Uit dna-onderzoek, zo concludeerde de provincie op dinsdag, blijkt onomstotelijk dat het om een wolf gaat. De provincie beschouwt het gedrag van het dier als doelgericht en agressief, hetgeen afwijkend en ernstig wordt geacht. De wolf zocht actief contact met mensen en liet zich niet verjagen.

Naast dit incident was de wolf betrokken bij meerdere andere voorvallen, hetgeen volgens de Landelijke Aanpak Wolf en het wolvenplan van de provincies de noodzaak voor actie benadrukt. Alternatieve maatregelen, zoals het afsluiten van Nationaal Park. De Hoge Veluwe of het gebruik van pijnprikkels en verjaging, werden overwogen, maar als ineffectief of onuitvoerbaar beoordeeld.

Gelderland streeft er al langer naar om strenger op te treden tegen wolven, maar stuit op de internationaal beschermde status van deze roofdieren. Eerdere pogingen om wolven af te schrikken met een paintballgeweer mislukten in de rechtbank, omdat de provincie niet voldoende had aangetoond welke incidenten zich precies hadden voorgedaan en of het telkens om dezelfde wolf ging.

Gepubliceerd op: 22 april 2025

Sinds 18 april 2025 is het in de provincie Gelderland weer toegestaan om een aantal vrijgestelde diersoorten te bestrijden. Daarom wordt er geen tegemoetkoming verleend bij schade veroorzaakt door deze soorten. Het gaat om de zwarte kraai, kauw, houtduif, vos (landelijk vrijgesteld) en veldmuis (provinciaal vrijgesteld).
Gevolgen voor tegemoetkoming

De provincie Gelderland heeft het aangepaste faunabeheerplan jacht en vrijstellingssoorten goedgekeurd . Daarmee zijn er per direct voldoende mogelijkheden om schade door de genoemde diersoorten aan landbouwgewassen te voorkomen of beperken.

Daarom is er geen tegemoetkoming meer mogelijk voor schade door de zwarte kraai, kauw, houtduif, vos en veldmuis.

Let op: voor schade veroorzaakt door de Canadese gans en het konijn blijft een tegemoetkoming wel mogelijk. Het besluit heeft geen invloed op deze soorten.

Meer informatie

Meer informatie en de achtergrond van dit besluit leest u in het nieuwsbericht: Tegemoetkoming voor faunaschade door vrijgestelde soorten in Gelderland

Arnhem, 11 februari 2025

Het college van Gedeputeerde Staten van Gelderland heeft het besluit om een vergunning op grond van de Omgevingswet te verlenen voor het opzettelijk verstoren van wolven op de Noord-Veluwe met een paintballgeweer niet goed onderbouwd. Dat is het oordeel van de voorzieningenrechter op het verzoek om een voorlopige voorziening en het beroep van de Faunabescherming. Volgens de Faunabescherming is er geen sprake van afwijkend gedrag bij wolven op de Noord-Veluwe of moet eerst duidelijk worden welke wolven afwijkend gedrag vertonen en wat dat afwijkend gedrag precies inhoudt. Ook zijn er andere mogelijkheden om de wolven te beschermen. De voorzieningenrechter vindt dat de provincie haar besluit niet goed heeft onderbouwd en verklaart het beroep van de Faunabescherming gegrond en wijst het verzoek om een voorlopige voorziening toe. Dit betekent dat de vergunninghouder, de Faunabeheereenheid Gelderland, geen paintballgeweer mag gebruiken om de wolven op de Noord-Veluwe af te schrikken. 

Sinds eind januari 2024 kwamen bij het Wolvenmeldpunt en de provincie regelmatig meldingen binnen over minstens 1 jonge wolf met geringe schuwheid ten opzichte van mensen en voertuigen in de omgeving van ‘Het Leuvenumse Bos’ en Speuld in Ermelo. Volgens de provincie is de wolf waarschijnlijk gevoerd. De provincie vond het in het belang van de openbare veiligheid noodzakelijk om in te grijpen en wilde met de inzet van een paintballgeweer bereiken dat de wolf weer schuw werd. De provincie verleende daarom een vergunning voor het verstoren van wolven met afwijkend gedrag in de gemeenten Ermelo, Putten, Harderwijk, Nunspeet, Elburg, Oldebroek, Heerde, Epe, Apeldoorn en Barneveld. Deze vergunning gold voor de duur van 18 maanden. De voorzieningenrechter heeft in zijn uitspraak van 23 mei 2024 al opgemerkt dat het college de noodzaak van de vergunning en andere mogelijkheden om de wolf te beschermen, niet goed heeft onderbouwd. Op 20 november 2024 heeft het college beslist op het bezwaarschrift van de Faunabescherming en heeft het college de vergunning in stand gelaten. Op dat moment waren er geen meldingen meer van een wolf met geringe schuwheid in Ermelo, maar wel van andere wolven met geringe schuwheid op de Noord-Veluwe. 

Besluit onvoldoende gemotiveerd

De wolf is een strikt beschermde diersoort en de provincie kan alleen een vergunning voor het verstoren van de wolf verlenen als wordt voldaan aan een aantal voorwaarden. Het verstoren van de wolf moet bijvoorbeeld noodzakelijk zijn, er moeten geen bevredigende alternatieven zijn, duidelijk moet zijn om welke wolf het gaat en wat het afwijkende gedrag is of welke schade aan een dier kan worden toegeschreven. Dat is op 11 juli 2024 nog bepaald in een uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie (ECLI:EU:C:2024:595) in een Oostenrijkse zaak waarin een wolf twintig schapen van een kudde op een bergweide heeft gedood. Dit betekent dat er geen algemene toestemming kan worden verleend om te schieten op wolven die zich ophouden binnen 30 meter afstand van auto, mens of aangelijnde hond.

De voorzieningenrechter oordeelt dat de provincie onvoldoende heeft onderbouwd dat er sprake is van afwijkend gedrag bij wolven op de Noord-Veluwe en dat ingrijpen in het belang van de openbare veiligheid noodzakelijk is. Het college onderbouwt onvoldoende wat het afwijkende gedrag van de wolven op de Noord-Veluwe inhoudt. Er zijn bij de provincie meerdere meldingen gedaan van wolven, maar die gaan vooral over het zien van een voorbijlopende wolf of een aanval op vee of hobbydieren.

Verder kon het college niet duidelijk maken wat er precies is gebeurd tussen een wolf en een hond in Harderwijk en Nunspeet. Zo is niet bekend of deze honden vrij rond liepen in een wolventerritorium of dat zij aangelijnd waren en dichtbij hun baasje liepen. Ook onderbouwt het college onvoldoende waarom een vergunning voor de hele Noord-Veluwe nodig is en waarom voor de duur van 18 maanden. Daarnaast wordt niet voldaan aan de voorwaarde dat er geen bevredigende alternatieven zijn. Het is voor de voorzieningenrechter niet duidelijk wat de provincie concreet heeft gedaan om de wolf te beschermen. 

Voorlopige voorziening toegewezen

De voorzieningenrechter verklaart daarom het beroep gegrond en vernietigt de beslissing op bezwaar van 20 november 2024. Om te voorkomen dat gebruik gemaakt kan worden van de vergunning wijst de voorzieningenrechter het verzoek om een voorlopige voorziening toe en schorst ook het besluit van 3 mei 2024 tot 6 weken na bekendmaking van de beslissing op bezwaar. Dit laatste betekent dat de provincie een nieuw besluit moet nemen op het bezwaar van de Faunabescherming. 

Uitspraken

• ECLI:NL:RBGEL:2025:1143