Kan het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb) effectiever – Geef uw mening via de enquête

Overal in Europa gaan planten- en diersoorten die typisch zijn voor akkerbouw in fors tempo achteruitgang. Waarom slagen we er in de verschillende Europese lidstaten niet in om die achteruitgang van de akkerfauna te stoppen? In het Europese PARTRIDGE project[1] proberen verschillende partners de achteruitgang van patrijzenpopulaties om te keren naar een vooruitgang. De patrijs staat daarbij als ambassadeur voor een veel bredere akkernatuur. Maatregelen die het leefgebied van de patrijs verbeteren, helpen ook om andere soorten van het boerenland te bevorderen.

In het PARTRIDGE project stellen de partners zich o.a. de vraag hoe het stelsel voor Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb) (in het Engels: Agri-Environment Schemes – AES) aangepast kan worden zodat het meer bijdraagt aan het behoud en herstel van biodiversiteit. Kwalitatief onderzoek kan helpen om op deze complexe vraag een antwoord te formuleren. Hiervoor interviewden onderzoekers in verschillende Europese landen uitvoerig een aantal vertegenwoordigers van de betrokken partijen en organisaties.

We spraken met agrariërs, wildbeheerders, onderzoekers, beleidsmakers, adviseurs en vertegenwoordigers van belangenorganisaties voor landbouw en natuur. Hun ideeën, motivaties, keuzes en achterliggende overtuigingen rond verschillende thema’s binnen het agrarisch natuurbeheer hebben we systematisch op een rij gezet. Die inzichten kunnen helpen bij het verbeteren of onderbouwen van het bestaande instrumentarium.

In Nederland is van de analyse van de interviews een rapport[2] verschenen, dat draait om de centrale vraag: Wat zijn de succesfactoren en verbeterpunten om de effectiviteit te verbeteren van het stelsel voor Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer? De resultaten uit de interviews zijn geclusterd in vijf thema’s;

1. Een eerste thema bespreekt de organisatie van het stelsel en de inhoud van de pakketten.
2. Een tweede thema gaat over de praktische uitvoering van de maatregelen.
3. Een derde thema’s bundelt de meningen over de vergoedingen voor de maatregelen en pakketten binnen het ANLb.
4. In het vierde thema worden de resultaten besproken die te maken hebben met motivatie en vertrouwen.
5. Het vijfde thema behandelt ten slotte de opvattingen over kennis en communicatie.

Uit de Nederlandse interviews komen een aantal belangrijke succesfactoren voor de effectiviteit van het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer voor naar voren. De samenvatting van de belangrijkste succesfactoren is:

• De organisatie van het ANLb via de agrarische collectieven heeft geleid tot een betere regie, grotere flexibiliteit van het systeem, betere kennisuitwisseling, en meer vertrouwen van boeren in het stelsel.
• Deelnemers zijn over het algemeen tevreden over de uitvoering en vergoedingen in het stelsel.
• Betrokkenen vinden dat agrarisch natuurbeheer en behoud van biodiversiteit een belangrijke taak zijn voor de landbouw en onderdeel zijn van duurzaam ondernemen.
• Kennisuitwisseling en communicatie tussen de deelnemers aan het ANLb is essentieel, en die zijn onder de regie van de collectieven verbeterd.

Er is ook ruimte voor verbeteringen in het stelsel. Belangrijk aandachtspunten van de geïnterviewden zijn:

• De huidige budgetten voor ANLb zijn, zeker voor provincies met veel akkerbouw, ontoereikend.
• Samenwerking tussen agrarische collectieven, (lokale) overheden, waterschappen en andere terreinbeheerders kan de biodiversiteit in de regio nog aanzienlijk verbeteren.
• Er zijn problemen met onkruiden in de maatregelen.
• De coördinatie van beheerswerkzaamheden op regionaal niveau kan beter.
• Onderzoek de voor- en nadelen van meer flexibele vormen van beloning.
• Het huidige, starre controlesysteem zorgt voor argwaan en afhakers.
• Boeren hebben er weinig vertrouwen in dat de kosten van biodiversiteitsmaatregelen kunnen worden doorberekend in consumentenprijzen. Consumenten hebben ook te weinig kennis van het ANLb en zijn daardoor weinig bereid om meer te betalen voor natuur-inclusieve producten.
• Collectieven moeten de resultaten en successen van het ANLb beter communiceren.
• In het landbouwonderwijs moet meer aandacht komen voor het behoud van biodiversiteit.

De meeste van deze succesfactoren en verbeterpunten zijn niet nieuw en worden ook in andere, recente onderzoeken en evaluaties naar voren gebracht. De interviews hebben de onderzoekers uit PARTRIGE geholpen om een goed en representatief beeld te krijgen van hoe landbouwers en wildbeheerders het stelsel voor ANLb ervaren en beoordelen. Een internationaal rapport dat de resultaten van de verschillende landen zal bundelen en bespreken zal in de loop van 2021 verschijnen.

De volgende stap in het project is om het kwalitatief onderzoek te toetsen in een grootschalige enquête onder landbouwers en wildbeheerders in de verschillende landen en regio’s die betrokken zijn in het project. Deze online enquête gaat van start op 1 maart 2021 en zal 2 maanden lopen.

Het streefdoel is minstens 1.000 antwoorden  per deelnemend land te verzamelen.

De resultaten zullen worden gebruikt om een verdere onderbouwing te geven aan de adviezen die vanuit het PARTRIDGE project worden opgesteld over hoe we de verschillende nationale stelsels voor agrarisch natuurbeheer beter kunnen bijdragen aan herstel van de biodiversiteit.

We roepen daarom nadrukkelijk agrariërs en wildbeheerders op om uw mening te geven over en mogelijke verbeterpunten voor de praktische kanten van het Nederlandse ANLb stelsel. De nadruk in dit onderzoek ligt op de akkerbouw (en soorten zoals patrijs, kievit en haas). U kunt de enquête invullen als u nu al deelneemt aan het ANLb, maar ook als u (nog) niet deelneemt. Ook wildbeheerders in het agrarisch gebied nodigen we uit om hun meningen te geven.

U vindt de Nederlandstalige enquête hier: https://www.flexmail.eu/vt-8efe2b95bc3838c4

Het invullen van deze enquête vraagt ongeveer 15 minuten. Bij het invullen heeft u geen gedetailleerde informatie nodig. We zijn vooral geïnteresseerd in uw mening over het ANLb stelsel.

Iedereen die deze enquête volledig invult, maakt kans op het winnen van een pakket PARTRIDGE-zaad, genoeg om 1 hectare bloemenblok in te zaaien. Als u de enquête hebt ingevuld, kunt u uw e-mailadres en naam vrijblijvend doorgeven om kans te maken op de prijs.

De antwoorden op de enquête worden anoniem verwerkt door de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) voor wetenschappelijk onderzoek in het kader van het PARTRIDGE project en in overeenstemming met de geldende privacy-wetgeving. De uitkomsten zullen in PARTRIDGE worden gebruikt om adviezen op te stellen voor overheden en belangenorganisaties waarmee de deelnamebereidheid voor de verschillende nationale stelsels voor agrarisch natuurbeheer kan worden bevorderd en hoe die stelsels beter kunnen bijdragen aan herstel van de biodiversiteit.

Meer informatie:

Frans van Alebeek

Vogelbescherming Nederland

Frans.vanalebeek@vogelbescherming.nl